Agencija za zaštitu životne sredine je nadležna za sprovođenje državnog monitoringa kvaliteta površinskih i podzemnih voda na teritoriji Republike Srbije, u skladu sa Zakonom o vodama.
Program monitoringa statusa voda donosi se na godišnjem nivou i definiše mrežu stanica/profila, učestalost i vrstu ispitivanja kvaliteta površinskih i podzemnih voda, kao i izveštavanje.
Uredba o utvrđivanju Godišnjeg programa monitoringa statusa voda
OKVIRNA DIREKTIVA O VODAMA
Koncept Okvirne direktive o vodama EU (2000/60/EC) zasniva se na upravljanju slivovima, uvažavaju se prirodne hidrološke celine umesto administrativnih granica i uspostavlja se integrisani i koordinirani pristup upravljanju vodnim resursima.
Usvajanjem Okvirne direktive o vodama, vodni resursi na teritoriji EU postali su briga cele EU, što podrazumeva obavezu svake države članice da harmonizuje legislativni, tehnički i ekonomski pristup upravljanja vodama. Ovu obavezu imaju i države koje su na putu da postanu članice EU.
MONITORING KVALITETA VODA
Program monitoringa statusa vodnih tela površinskih voda koji se od 2012. godine sprovodi u Republici Srbiji usklađen je sa zahtevima Okvirne direktive o vodama EU (2000/60/EC).
Okvirna direktiva o vodama ustanovljava zahteve za monitoringom statusa površinskih i podzemnih voda i zaštićenih područja tako da se obezbedi sveobuhvatni i međusobno povezan pregled statusa vode svakog slivnog područja. Tri tipa monitoringa su opisana u Aneksu V Okvirne direktive o vodama: nadzorni, operativni i istraživački monitoring.
MREŽA STANICA
VODOTOCI
- Uzorkovanje vode vodotoka, za određivanje opštih fizičko-hemijskih pokazatelja kvaliteta sadržaja prioritetnih, prioritetnih hazardnih i ostalih zagađujućih supstanci vrši se prema dinamici definisanoj za stanice nadzornog i operativnog monitoringa.
- Monitoring sedimenta vodotoka obuhvata ispitivanje prisustva supstanci koje se vezuju za čvrstu fazu.
AKUMULACIJE
- Zbog prostorne varijabilnosti fitoplanktona i podržavajućih fizičko-hemijskih elemenata kvaliteta vode, pri uzorkovanju vode akumulacija, zahtevaju se horizontalni i vertikalni profili.
- Ispitivanja se obavljaju četiri puta godišnje, obavezno u periodu letnje stratifikacije, prolećne i jesenje cirkulacije.
- Uzimanje uzoraka vode iz prirodnih i veštačkih jezera za fizičko-hemijska ispitivanja vrši se u skladu sa akreditovanom metodologijom.
- Monitoring sedimenta akumulacija obuhvata ispitivanje prisustva supstanci koje se vezuju za čvrstu fazu.
PODZEMNE VODE
- Ispitivanje kvaliteta podzemnih voda vrši se dva puta godišnje na glavnim hidrološkim stanicama podzemnih voda, jednom godišnje na hidrološkim stanicama podzemnih voda I i II ranga, a dva puta godišnje na šest vrela koja su uključena u program monitoringa podzemnih voda.
OCENA STATUSA VODNIH TELA
HEMIJSKI STATUS POVRŠINSKIH VODA
- Hemijski status vodnih tela površinskih voda određuje se na osnovu izmerenih koncentracija zagađujućih supstanci u vodi, bioti i/ili sedimentu, koje u vode dospevaju iz različitih izvora zagađenja kao što su industrija, poljoprivreda, saobraćaj, rudarstvo, odlaganje otpada i sl.
- Agencija za zaštitu životne sredine vrši procenu hemijskog statusa vodnih tela površinskih voda u skladu sa Uredbom o graničnim vrednostima prioritetnih i prioritetnih hazardnih supstanci koje zagađuju površinske vode i rokovima za njihovo dostizanje, na osnovu rezultata monitoringa sprovedenog na nivou kalendarske godine.
EKOLOŠKI STATUS POVRŠINSKIH VODA
Ekološki status površinskih voda daje nam informacije o stanju zajednica u vodenim ekosistemima, kao i njihovom životnom okruženju. Utvrđuje se na osnovu dugotrajnog i sistematskog praćenja sastava vrsta i brojnosti, fitobentosa, fitoplanktona, viših vodenih biljaka (makrofita), makroinvertebrata i riba.
Ekološki status i ekološki potencijal određuju se na osnovu parametara razvrstanih u sledeće elemente kvaliteta:
- Biološke,
- Hemijske i fizičko-hemijske koji su od značaja za biološke elemente za određenu kategoriju površinske vode i određeni tip vodnog tela površinskih voda,
- Hidromorfološke koji su od značaja za biološke elemente za određenu kategoriju površinske vode i određeni tip vodnog tela površinskih voda.
OCENA KVALITETA VODA
STANJE KVALITETA POVRŠINSKIH VODA
- Rezultati izvršenih fizičko-hemijskih, hemijskih i mikrobioloških analiza uzoraka površinskih voda (vodotoka), odnosno merodavne vrednosti parametara za godišnji period, su upoređene sa graničnim vrednostima klasa kvaliteta propisanih Uredbom o graničnim vrednostima zagađujućih materija u površinskim i podzemnim vodama i sedimentu i rokovima za njihovo dostizanje.
- Vrednosti prioritetnih i prioritetnih hazardnih supstanci upoređene su sa vrednostima standarda kvaliteta životne sredine, odnosno prosečnom godišnjom koncentracijom i maksimalno dozvoljenom koncentracijom, propisanim Uredbom o graničnim vrednostima prioritetnih i prioritetnih hazardnih supstanci koje zagađuju površinske vode i rokovima za njihovo dostizanje. Za utvrđivanje klase kvaliteta, korišćeni su propisani kriterijumi.